W historycznych wzmiankach o początkach silników spalinowych podanych jest zwykle wiele interesujących szczegółów przeważnie na temat czterosuwowego obiegu pracy, z pominięciem silników dwusuwowych.
Na rysunku pokazałem (w uproszczony sposób) fazy pracy silnika dwusuwowego, a więc takiego, w którym cykl pracy odbywa się podczas dwóch suwów tłoka.
Objaśnienie zasady działania rozpoczniemy od chwili, gdy tłok zaczyna poruszać się w górę (patrzeć na rysunek, punkt A), to znaczy od zwrotu wewnetrznego do zwrotu zewnętrznego. Ruch tłoka w górę wytwarza podciśnienie w skrzyni korbowej, czyli w dolnej partii silnika (pod tłokiem).Podciśnienie to wzrasta aż do chwili, gdy dolna krawędź tłoka odsłoni okno kanału ssącego (kanał ssący oznaczyłem literami KS) połączono z gaźnikiem, w którym wytwarzana jest mieszanka paliwowo-powietrzna. Różnica pomiędzy podciśnieniem wewnątrz skrzyni korbowej a ciśnieniem atmosferycznympowoduje, że wnętrze skrzyni korbowej bardzo szybko wypełnia się mieszanką. Podczas gdy skrzynia korbowa napełnia się mieszanką z gaźnika, nad tłokiem odbywa się w tym czasie sprężanie mieszanki, która dostała się tam poprzednio (w jaki sposób objaśnię za chwilę). Zasysanie mieszanki do skrzyni korbowej pod tłokiem oraz jednoczesne sprężanie jej nad tłokiem odbywa się tak długo, dopóki tłok przesuwa się w kierunku zwrotu zewnętrznego. Przestrzeń nad tłokiem staje się coraz mniejsza, a mieszanka ulega coraz większemu sprężeniu. Dzięki sprężeniu mieszanki ciśnienie gazów spalinowych po jej zapaleniu jest kilkakrotnie większe niż ciśnienie, które można by uzyskać w wyniku spalenia mieszanki nie sprężonej. W chwili gdy tłok dochodzi do zwrotu zewnętrznego, między elektrodami świecy zapłonowej pojawia się iskra elektryczna powodująca zapłon mieszanki. Powstałe gazy spalinowe mają wysoką temperaturę, a wskutek tego i duże ciśnienie. Siła wynikająca z ich ciśnienia powoduje ruch tłoka w kierunku zwrotu wewnętrznego (rysunek, punkt B). Nad tłokiem odbywa się wtedy rozprężanie, a więc praca gazów spalinowych. Gdy tylko dolna krawęź tłoka zakryje okno kanału ssącego, a tłok będzie przesówał się dalej ku dołowi, mieszanka, która wypełnia uprzednio wnętrze skrzyni korbowej, zostanie tam wstępnie sprężona do niewielkiego stosunkowo ciśnienia (rysunek, punkt C). Zbliżając się do zwrotu wewnętrznego tłok odsłania górną krawędzią najpierw okno kanału wylotowego (oznaczyłem literami KW), a chwilę potem okno kanału przepływowego (KP). Umożliwia to wylot gazów spalinowych na zewnątrz i bezpośrednio później przepływ sprężonej wstępnie mieszanki ze skrzyni korbowej do cylindra, nad tłok. Strumień świeżej mieszanki usuwa resztę spalin z cylindra (rysunek, punkt D). Po przejściu przez zwrot wewnętrzny tłok zacznie przesuwać się w górę, a więc zamknie swą górną krawędzią najpierw otwór kanału przepływowego, później wylotowego. Ponad tłokiem rozpocznie się wtedy sprężanie nowego ładunku mieszanki, w skrzyni korbowej natomiast nastąpi wzrost podciśnienia. Co będzie dalej, wiemy już, gdyż od tego punktu zacząłem objaśniać pracę dwusuwu.
